Historia Brittonum
Die Historia Brittonum oder Historia Britonum, die Geschichte der Briten, ist ein Werk der Geschichtsschreibung, das kurz nach 820 erstellt wurde und heute in mehreren unterschiedlichen Varianten existiert. Sie macht den Eindruck, eine Geschichte der britischen Bewohner der Insel von frühester Zeit an zu erzählen, und diente in Ermangelung verlässlicherer Quellen als Vorlage, um die Geschichte sowohl von England als auch von Wales zu schreiben.
Der Text selbst ist eine Sammlung von Auszügen, chronologischen Berechnungen, Anmerkungen und Zusammenfassungen, die auf früheren Aufzeichnungen basieren, von denen viele nicht mehr existieren, mit dem Ergebnis, dass die Zuverlässigkeit dieses Textes in Teilen und im Ganzen in Frage gestellt wird. Der Archäologe Leslie Alcock hat bemerkt, dass in einer Ausgabe des Manuskripts der Autor seine Arbeit als Anhäufung all dessen bezeichnet, was er finden konnte, und vorgeschlagen, diesen Text, sofern man bereit sei, diese Metapher weiter gehend anzuwenden, "ein steinerner Hügel sei, uneben und schlecht zueinander passend… grausam als Beispiel für die Kunst eines Historikers. Aber er hat die Rechtschaffenheit seiner Fehler. Wir können die einzelnen Steine des Hügels sehen, und in einigen Fällen den elterlichen Fels ausmachen, von dem er stammt, sein Alter und seine Verwitterung bestimmen."
Eine andere Sicht wird von David N. Dumville angeboten, der großen Aufwand betrieben hat, um die Entwicklung des Textes und die Beziehungen zwischen seinen Ausgaben zu ermitteln. Dumville glaubt, dass dieser Text zwischen seinem Ursprung und der Entstehung der erhalten gebliebenen Manuskripte mehrfach und auf vielerlei Weise durchgesehen, ergänzt und neu geschrieben wurde. Die Absicht des Autors sei es gewesen, eine stimmige Chronik nach Art der irischen Geschichtsschreiber seiner Zeit anzufertigen. Und da das Manuskript die einzige Geschichte von Wales neben Bedas Historia ecclesiastica gentis Anglorum sei, wurde es abgeschrieben und verändert, um diesem Anspruch zu genügen.
Traditionell wird die Historia Brittonum als Werk von Nennius angesehen, einem walisischen Mönch des 9. Jahrhunderts. Untersuchungen der verschiedenen Ausgaben zeigen jedoch, dass Gildas ebenfalls als Autor in Anspruch genommen wurde (da er der einzige Geschichtsschreiber war, den die damaligen Schreiber kannten), während andere (zum Beispiel das Manuskript Harleian 3859 der British Library) keinen Autor nennen. Dumvilles Forschungen haben gezeigt, dass die Zuschreibung des Werk zu Nennius aus dem 10. Jahrhundert stammt und nur in einem Zweig der Kopien auftritt, also von einem Schreiber herrührt, der die Wurzeln des Werks in den geistigen Traditionen seiner Zeit suchte.
Die Historia Brittonum hat auch deshalb Aufmerksamkeit erregt, weil sie eine Rolle in den Legenden und Mythen um König Artus spielt. Sie ist die Quelle mehrerer Geschichten, von denen einige von späteren Autoren wiederholt und ausgebaut wurden:
Table of contents |
2 Ambrosius Aurelianus 3 Die zwölf Schlachten des König Artus 4 Wunder, die mit Artus in Verbindung gebracht werden 5 Sonstiges 6 Externe Links |
Das erste Thema ist die Geschichte von Vortigern, der den Angelsachsen als Gegenleistung für die Hand von Hengistss Tochter erlaubte, sich auf der britischen Insel niederzulassen (die folgenden lateinischen Texte entstammen der Ausgabe von Theodor Mommsen):
31 … Guorthigirnus regnavit in Brittannia et dum ipse regnabat, urgebatur a metu Pictorum Scottorumque et a Romanico impetu nec non et a timore Ambrosii. interea venerunt tres ciulae a Germania expulsae in exilio, in quibus erant Hors et Hengist, qui et ipsi fratres erant, filii Guictglis, filii Guigta, filii Guectha, filii VVoden, filii Frealaf, filii Fredulf, filii Finn, filii Fodepald, filii Geta, qui fuit, ut aiunt, filius dei. non ipse est deus deorum, amen, deus exercituum, sed unus est ab idolis eorum, quod ipsi colebant.
Guorthigirnus suscepit eos benigne et tradidit eis insulam, quae in lingua eorum vocatur Tanet, Brittannico sermone Ruoihm. regnante Gratiano secundo cum. Equitio Saxones a Guorthigirno suscepti sunt anno cccxlvii post passionem Christi.
Das zweite Thema beginnt mit der Absicht Vortigerns, in Snowdonia eine Festung zu bauen, aber der Bau misslingt. Beim Versuch, das Problem zu lösen, begegnet er Ambrosius Aurelianus (nach dem die Burg Dinas Emrys, walisisch für Festung des Ambrosius, genannt wird), den Geoffrey von Monmouth in seiner Nacherzählung mit Merlin gleichsetzt.
40 Et postea rex ad se invitavit magos suos, ut quid faceret ab eis interrogaret. at illi dixere: in extremis fines regni tui vade et arcem munitam invenies, ut tu defendes; quia gens, quam suscepisti in regno tuo, invidet tibi et te per dolum occidet et universas regiones, quas amaras, occupabit cum tua universa gente post mortem tuam. et postea ipse cum magis suis arcem adipisci venit et per multas regiones multasque provincias circumdederunt et illis non invenientibus ad regionem, quae vocatur Guined, novissime pervenerunt; et illo lustrante in montibus Hereri tandem in uno montium locum, in quo aptum erat arcem condere, adeptus est. et magi ad illum dixere: arcem in isto loco fac, quia tutissima a barbaris gentibus in aeternum erit. et ipse artifices congregavit, id est lapidicinos, et ligna et lapides congregavit et cum esset congregata omnis materia, in una nocte ablata est materia. et tribus vicibus iussit congregari et nusquam comparuit. et magos arcessivit et illos percunctatus est, quae esset haec causa malitiae et quid hoc evenerit. at illi responderunt: nisi infantem sine patre invenies et occidetur ille et arx a sanguine suo aspergatur, numquam aedificabitur in aeternum.
Im einem weiteren Abschnitt werden zwölf Schlachten aufgelistet, die König Artus geschlagen haben soll, von denen einige aber eindeutig nichts mit ihm zu tun haben.
56 In illo tempore Saxones invalescebant in multitudine et crescebant in Brittannia. mortuo autem Hengisto Octha filius eius transivit de sinistrali parte Britanniae ad regnum Cantorum et de ipso orti sunt reges Cantorum. tunc Arthur pugnabat contra illos in illis diebus cum regibus Brittonum, sed ipse erat dux bellorum. primum bellum fuit in ostium fluminis quod dicitur Glein. secundum et tertium et quartum et quintum super aliud flumen, quod dicitur Dubglas et est in regione Linnuis. sextum bellum super flumen, quod vocatur Bassas. septimum fuit bellum in silva Celidonis, id est Cat Coit Celidon. octavum fuit bellum in castello Guinnion, in quo Arthur portavit imaginem sanctae Mariae perpetuae virginis super humeros suos et pagani versi sunt in fugam in illo die et caedes magna fuit super illos per virtutem domini nostri Iesu Christi et per virtutem sanctae Mariae genetricis eius. nonum bellum gestum est in urbe Legionis. decimum gessit bellum in litore fluminis, quod vocature Tribruit. undecimum factum est bellum in monte, qui dicitur Agned. duodecimum fuit bellum in monte Badonis, in quo corruerunt in uno die nongenti sexaginta viri de uno impetu Arthur; et nemo prostravit eos nisi ipse solus, et in omnibus bellis victor extitit. et ipsi, dum in omnibus bellis prosternebantur, auxilium a Germania petebant et augebantur multipliciter sine intermissione et reges a Germania deducebant, ut regnarent super illos in Brittannia usque ad tempus quo Ida regnavit, qui fuit Eobba filius. ipse fuit primus rex in Beornica.
73 Est aliud miraculum in region quae vocatur Ercing. habetur ibi sepulcrum iuxta fontem, qui cognominatur Licat Anir, et viri nomen, qui sepultus est in tumulo, sic vocabatur Anir: filius Arthuri militis erat et ipse occidit eum ibidem et sepelivit. et veniunt homines ad mensurandum tumulum in longitudine aliquando sex pedes, aliquando novem, aliquando duodecim, aliquando quidecim. in qua mensura metieris eum in ista vice, iterum non invenies eum in una mensura, et ego solus probavi.
Es gibt auch Kapitel, die Ereignisse um Germanus von Auxerre wiedergeben, die vorgeben, Auszüge aus (jetzt verlorenen) Biographien über diesel Heiligen zu sein, eine einzigartige Sammlung von Überlieferungen zu St. Patrick, ebenso wie eine Teil, der Ereignisse im Norden Englands im 6. und 7. Jahrhundert beschreibt, die mit einem Absatz über die Anfänge der walisischen Literatur beginnt.
62 ... tunc Talhaern Tataguen in poemate claruit et Neirin, et Taliessin, et Bluchbard, et Cian, qui vocatur Guenith Guaut, simul uno tempore in poemate Britannico claruerunt…
1) Die Annales Cambriae, eine Chronik, die aus einer nicht bezifferten Aneinanderreihung der Jahre zwischen 445 und 977 besteht, wobei zu einigen von Ihnen Ereignisse hinzugefügt wurden. Zwei wesentliche darunter sind die Schlacht von Mons Badonicus (um 516) und die Schlacht von Camlann (537), in der Artus und Mordred fielen. Eine Version davon wurde als Anfang für spätere walisiche Chroniken benutzt.
2) Die walisische Genealogie. Als eine von vielen walisischen Genealogien, enthält dieses Dokument die Stammfolge von Hywel Dda, König von Gwynedd und einigen seiner Zeitgenossen. Der Pfeiler von Eliseg wird häufig in Zusammenhang mit diesen Genealogien diskutiert.
3) Die angelsächsiche Genealogie, eine Sammlung der Genealogien der fünf frühenglischen Königreiche Bernicia, Deira, Kent, East Anglia und Mercia.
Historia Brittonum (Lateinisch) in der Ausgabe von Theodor MommsenDie Ankunft der Angelsachsen
36 Factum est autem postquam metati sunt Saxones in supra dicta insula Tanet, promisit rex supra dictus dari illis victum et vestimentum absque defectione; et placuit illis, et ipsi promiserunt expugnare inimicos eius fortiter. at illi barbari cum multiplicati essent numero, non potuerunt Brittones cibare illos. cum postularent cibum et vestimentum, sicut promissum erat illis, dixerunt Brittones: non possumus dare vobis cibum et vestimentum, quia numerus vester multiplicatus est, sed recedite a nobis, quia auxilio vestro non indigemus. et ipsi consilium fecerunt cum maioribus suis, ut pacem disrumperent.
37 Hencgistus autem, cum esset vir doctus atque astutus et callidus, cum explorasset super regem inertem et super gentem illius, quae sine armis utebatur, inito consilio dixit ad regem Brittannicum: pauci sumus; si vis, mittemus ad patriam nostram et invitemus milites de militibus regionis nostrae, ut amplior sit numerus ad certandum pro te et pro gente tua. et ille imperavit ut facerent, et miserunt, et laegati transfretaverunt trans Tithicam vallem, et reversi sunt cum ciulis sedecim, et milites electi venerunt in illis, et in una ciula ex eis venit puella pulchra facie atque decorosa valde, filia Hencgisti. postquam autem venissent ciulae, fecit Hencgistus convivium Guorthigirno et militibus suis et interpreti suo, qui vocatur Ceretic et puellam iussit ministrare illis vinum et siceram et inebriati sunt et saturati sunt nimis. illis autem bibentibus intravit Satanas in corde Guorthigirni, ut amaret puellam, et postulavit eam a patre suo per interpretem suum et dixit: omne quod postulas a me impetrabis, licet dimidium regni mei. et Hencgistus, inito consilium cum suis senioribus, qui venerunt secum de insula Oghgul, quid peterent regi pro puella, unum consilium cum illis omnibus fuit, ut peterent regionem, quae in lingua eorum vocatur Canturguoralen, in nostra autem Chent. et dedit illis Guoyrancgono regnante in Cantia et inscius erat, quia regnum ipsius tradebatur paganis et ipse solus in potestatem illorum clam dari, et sic data est puella illi in coniugium et dormivit cum ea et amavit eam valde.
38 Et dixit Hencgistus ad Guorthigirnum: ego sum pater tuus et consiliator tui, et noli praeterire consilium umquam, quia non timebis te superari ab ullo homine neque ab ulla gente, quia gens mea valida est. invitabo filium meum cum fratueli suo, bellatores enim viri sunt, ut dimicent contra Scottos, et da illis regiones, quae sunt in aquilone iutxta murum, qui vocatur Guaul. et iussit ut invitaret eos et invitavit: Octha et Ebissa cum quadraginta ciulis. at ipsi cum navigarent circa Pictos, vastaverunt Orcades insulas et venerunt et occupaverunt regiones plurimas ultra mare Frenessicum usque ad confinum Pictorum. et Hencgistus semper ciulas ad se paulatim invitavit, ita ut insulas ad quas venerant absque habitatore relinquerent, et dum gens illius crevisset et in virtute et in multitudine, venerunt ad supra dictam civitatem Cantorum.Ambrosius Aurelianus
41 Et ipse legatos ex consilio magorum per universam Brittanniam misit, utrum infantem sine patre invenirent. et lustrando omnes provincias regionesque plurimas venere ad campum Elleti, qui est in regione, quae vocatur Gleguissing, et pilae ludum faciebant pueri. et ecce duo inter se litigabant, et dixit alter alteri: o homo sine patre, bonum non habebis. at illi de puero ad pueros diligenter percunctabantur, et cunctantes matrem, si patrem haberet. illa negavit et dixit: nescio quomodo in utero meo conceptus est, sed unum scio, quia virum non cognovi umquam, et iuravit illis patrem non habere. et illi eum secum duxere usque ad Guorthigirnum regem et eum insinuaverunt regi.
42 Et in crastino conventio facta est, ut puer interficeretur. et puer ad regem dixit: cur viri tui me ad te detulerunt? cui rex ait: ut interficiaris et sanguis tuus circa arcem istam aspergetur, ut possit aedificari. respondit puer regi: quis tibi monstravit? et rex: magi mei mihi dixere. et puer dixit: ad me vocentur. et invitati sunt magi et puer illis dixit: quis revelavit vobis, ut ista arx a sanguine meo aspergeretur? et nisi aspergeretur a sanguine meo, in aeternum non aedificabitur? sed hoc ut cognoscat is, quis mihi de me palam fecit? iterum puer dixit, modo tibi, o rex, elucubrabo et in veritate tibi omnia satagam; sed magos tuos percunctor: quid in pavimento istius loci est? placet mihi, ut ostendant tibi, quid sub pavimento habetur. at illi dixere: nescimus. et ille dixit: comperior: stagnum in medio pavimenti est; venite et fodite et sic invenietis. venerunt et foderunt, et ruit. et puer ad magos dixit: proferte mihi, quid est in stagno? et siluerunt et non potuerunt revelare illi. et ille dixit illis: ego vobis revelabo; duo vasa sunt et sic invenietis. venerunt et viderunt sic. et puer ad magos dixit: quid in vasis conclusis habetur? at ipsi siluerunt et non potuerunt revelari illi. at ille asseruit: in medio eorum tentorium est, separate ea et sic invenietis. et rex separari iussit et sic inventum est tentorium complicatum, sicut dixerat. et iterum interrogavit magos eius: quid in medio tentorii est? et iam nunc narrate, et non potuerunt scire. at ille revelavit: duo vermes in eo sunt, unus albus et unus rufus; tentorium expandite. et extenderunt et due vermes dormientes inventi sunt. et dixit puer: expectate et considerate quid facient vermes; et coeperunt vermes, ut alter alterum expelleret, alius autem scapulas suas ponebat, ut eum usque ad dimidium tentorii expelleret, et sic faciebant tribus vicibus: tamen tandem infirmior videbatur vermis rufus et postea fortior albo fuit et extra finem tentorii expulit; tunc alter alterum secutus trans stagnum est et in tentorium evanuit. et puer ad magos refert: quid significat mirabile hoc signum, quod factum est in tentorio? et illi proferunt: nescimus. et puer respondit: en revelatum est mihi hoc mysterium et ego vobis propalabo. regni tui figura tentorium est; duo vermes duo dracones sunt; vermis rufus draco tuus est et stagnum figura huius mundi est. at ille albus draco illius gentis, quae occupavit gentes et regiones plurimas in Brittannia, et paene a mari usque ad mare tenebunt, et postea gens nostra surget, et gentem Anglorum trans mare viriliter deiciet. tu tamen de ista arce vade, quia eam aedificare non potes, et multas provincias circumi, ut arcem tutam invenias, et ego hic manebo. et rex adolescentem dixit: quo nomine vocaris? ille respondit: Ambrosius vocor, id est, Embreis Guletic ipse videbatur. et rex dixit: de qua progenie ortus es? at ille: unus est pater meus de consulibus Romanicae gentis. et arcem dedit illi cum omnibus regnis occidentalis plagae Brittanniae et ipse cum magis suis ad sinistralem plagam pervenit et usque ad regionem, qua vocatur Guunnessi, adfuit et urbem ibi, quae vocatur suo nomine Cair Guorthigirn, aedificavit.Die zwölf Schlachten des König Artus
Wunder, die mit Artus in Verbindung gebracht werden
Die Abschnitte, die diese Erzählungen beinhalten, sind Teil des Harleian-Manuskripts, aber nicht die aller existierenden Ausgaben.Sonstiges
Es gibt eine Reihe von Arbeiten, die oft mit den Historia Brittonum in Verbindung gebracht werden, teilweise, weil einige von ihnen in dem Text des Harleian Manuskripts erstmals erscheinen, teilweise, weil diese Quellen Erwähnung finden, immer wenn die Historia Brittonum untersucht werdenExterne Links